PLC (Programmable Logic Controller)
PLC (ingiliscə: Programmable Logic Controller) fabriklərdə istehsal xətlərinin və maşınların idarə edilməsi üçün operatorların istifadə etdiyi xüsusi kompüterdir. İlk PLC 1968-ci ildə Modicon şirkəti tərəfindən istehsal edilmişdir.
PLC-lər, ümumi təyinatlı kompüterlərdən fərqli olaraq, çoxsaylı giriş və çıxışlarla təchiz edilmiş və elektrik səslərinə, temperatur fərqlərinə, mexaniki zərbələrə və vibrasiyaya daha davamlıdır. Bu cihazlar, idarə olunacaq sistemin işləməsi üçün uyğun proqramlarla təchiz edilir. PLC proqramları daxil olan məlumatı millisaniyələr ərzində skan edir və müvafiq çıxış məlumatlarına real vaxtda cavab verir.
PLC-lərin daxilində mikroprosessor mövcuddur və mürəkkəb sistemlərin proqramlaşdırılması üçün istifadə oluna bilər. Onlar, əsasən, siqnal giriş və çıxışlarının işlənməsi üzrə fərqlənir və mürəkkəb rele sistemlərinin yükünü yüngülləşdirən sadə məntiqi əməliyyatlar yerinə yetirir. Bununla yanaşı, daha az yer tutur və iqtisadi cəhətdən səmərəlidir.
Xüsusiyyətlər
Bu gün PLC-lər ilə digər proqramlaşdırıla bilən kompüterlər arasındakı fərqlər azalır. PLC-lər, monitor və klaviaturasız bir kompüterə bənzəyir. Onların digər fərqi isə, işlədiləcək verilənlərin real mühitdən gəlməsi və nəticələrin analoq və ya rəqəmsal olaraq real mühitə göndərilməsidir.
PLC-lərin mikroprosessorları nisbətən ucuz olsa da, onlara üstünlük verilməsinin səbəbi elektron dizayna sərf olunan vaxtı minimuma endirməkdir. Onlar, eyni zamanda, sənaye mühitinin sərt şərtlərinə (maqnit sahələri, yüksək temperatur fərqləri, toz və s.) təsir etmədən işləyə bilən hazır həllərdir.
Fabrikin bütün avtomatlaşdırma işlərini yerinə yetirmək üçün kifayət qədər I/O nömrələri olan PLC-lər mövcuddur. Lazım gəldikdə, modul PLC-lərə əlavə giriş-çıxış modulları, RS232, RS485, modem, ethernet kimi rabitə modulları əlavə oluna bilər. Bu, mövcud strukturu təkmilləşdirməyə imkan verir. Bundan əlavə, bir çox PLC modellərində ON-OFF, PID, Fuzzy və digər nəzarətçilər standart olaraq mövcuddur.
Proqramlaşdırma Proqramı
PLC-lər, işlətdikləri proqramlar vasitəsilə sahədən və ya hər hansı bir sistemdən aldıqları məlumatları analiz edərək sahəyə və ya qoşulduqları sistemə çıxış təmin edirlər. Bu gün ən çox istifadə edilən PLC proqramı LADDER-dır. Bu proqram təminatı ilə sistemi elektrik sxeminə bənzər bir quruluşda qiymətləndirmək mümkündür. Müxtəlif marka PLC-lərin LADDER proqram təminatı özlərinə məxsus olsa da, ümumi əməliyyat məntiqi oxşardır. LADDER proqramından əlavə, PLC-lər üçün istifadə olunan proqramlar arasında ST (Strukturlaşdırılmış Mətn), FBD (Funksiya Blok Diaqramı), SFC (Ardıcıl Funksiya), IL (Təlimat Siyahısı) da yer alır. Bu gün IEC61131-3 standartlarına uyğun olan proqram paketləri, beş müxtəlif proqram təminatını bir araya gətirərək istifadəçilərə rahatlıq təmin edir.